دیسک کمر، دیسک گردن و درد سیاتیک از جمله شایع‌ترین بیماری‌هایی است که به دلیل نشستن‌ها و ایستادن‌های نامناسب، عدم تحرک و سبک زندگی غلط بروز پیدا می‌کنند. گاهی با بلندکردن یک وسیله سنگین یا انجام یک حرکت سریع و شدید، بدن ما دچار اسپاسم می‌شود و ممکن است تصور کنیم به دیسک کمر مبتلا شده‌ایم. با شناخت تفاوت دیسک کمر و گرفتگی عضلات یا اسپاسم عضلانی می‌توانید از بروز مشکلات بزرگ‌تر و حتی جراحی جلوگیری کنیم. در این مقاله به شایع‌ترین دلایل بروز دیسک کمر و بهترین شیوه‌های درمان می‌پردازیم، پس برای تجربه یک زندگی بدون درد با ما همراه باشید.
دیسک کمر کجاست؟
ستون فقرات هر فردی در قسمت کمر از 5 مهره استخوانی تشکیل شده که بین این مهره‌ها، ساختمانی غضروفی به نام دیسک کمر بین مهره‌ای قرار دارد.
دیسک کمر از چه قسمت‌های تشکیل شده است؟
دیسک از 2 بخش کلی حلقه دیسک و هسته دیسک تشکیل شده که در اصطلاح علمی به ترتیب به آنها، آنولوس فیبروزوس (Annulus Fibrosus) و نوکلئوس پولپوزوس (Nucleus Pulposus)، گفته می‌شود. هسته دیسک دارای خاصیتی ژلاتینی مانند است و به دور آن 16 لایه‌های ژلاتینی بهم تنیده قرار گرفته که حلقه دیسک را تشکیل می‌دهند. در قسمت پشتی هر دیسک ریشه‌های عصبی و سوراخ بین مهره‌ای قرار دارد.
دیسک کمر چیست؟
دیسک کمر تنها نام یک بیماری نیست و در واقع کلمه‌ای عام برای طیفی از بیماری‌های مرتبط با ستون فقرات است. به این ترتیب اگر دیسک کمر هر فرد از لحاظ ساختمانی یا نحوه عملکرد تفاوتی با دیسک کمر طبیعی داشته باشد، به آن دیسک کمر گفته می‌شود.
بنابراین ما در علم پزشکی یک دیسک کمر سالم داریم که بنا به دلایل مختلفی سلامت خود را از دست داده و به یکی از انواع بیماری‌های زیر تبدیل می‌شود:
سائیدگی دیسک کمر (Degenerative disc)
برجستگی یا برآمدگی دیسک کمر ِ(Disc Bulging)
فتق یا پارگی دیسک کمر (Herniated Disk)
نازک شدن دیسک کمر یا کاهش ارتفاع دیسک
ساییدگی دیسک و تشکیل خار استخوانی یا پیدایش زوائد استخوانی
التهاب دیسک کمر
شایع‌ترین علائم ابتلا به دیسک کمر چیست؟
نشانه‌های دیسک کمر بیشتر به محل بروز مشکل در مهره دیسک بستگی داشته و در نتیجه می‌تواند علائم متفاوتی را بروز دهد که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت:
درد کمر
درد سیاتیک
ضعف در اندام‌های تحتانی بدن
از بین رفتن رفلکس در یک پا یا هر دو
خواب رفتگی و گزگز اندام تحتانی بدن
در موارد بسیار نادری، عدم توانایی در کنترل ادرار و مدفوع
علائم دیسک کمر شدید چیست؟
دیسک کمر شدید عموماً به دلیل پارگی وسیع دیسک ایجاد می‌شود. این پارگی شدید باعث اعمال فشار زیاد و ناگهانی به ریشه‌های عصبی شده و در نتیجه فرد، درد بسیار شدیدی را تحمل خواهد کرد. از عمده‌ترین علائم دیسک کمر شدید می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
فشار بسیار زیاد به ریشه عصبی و در نتیجه تجربه درد شدید در کمر
درد سیاتیک شدید
عدم امکان تحرک
شایع‌ترین عوامل بروز دیسک کمر چیست؟
دلایل زیادی وجود دارند که باعث بروز انواع کمر درد و دیسک کمر و گردن خواهند شد. با اطلاع از این عوامل و عدم انجام حرکات غلط و نامناسب، می‌توانیم از ابتلا به دردهای کمری، سیاتیک و دیسک کمر جلوگیری کنیم.
اضافه وزن
مداوم نشستن
بلند کردن اشیای سنگین
بستر خواب نامناسب
عدم تحرک و ورزش نکردن
خم شدن نادرست
نشستن نادرست روی صندلی محیط کار یا صندلی خودرو
ایستادن‌های طولانی در وضعیتی نامناسب
بارداری
عفونت
فشار روحی و عصبی
اختلالات مغزی و طناب نخاعی
تصادف
فعالیت جسمانی شدید و ناگهانی
نحوه درمان دیسک کمر چگونه است؟
در اولین مرحله درمان دیسک کمر، داروهای ضدالتهاب توسط پزشک متخصص تجویز می‌شوند. مصرف این داروها علاوه بر کاهش ورم و باعث کاهش التهاب اطراف ریشه عصبی شده و در نهایت نیز به درمان بیمار کمک می‌کند. این ورم و التهاب اطراف ریشه عصبی است که باعث بروز دردهای شدید می‌شود.
از دیگر روش‌های درمانی برای کاهش درد یا درمان دیسک کمر شدید می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
استفاده از داروهای ضدالتهاب مانند سلکیسیب، ملوکسیکام، بروفن، نلپروکسن و دیکلوفنات
استفاده از داروهای انتقال درد مانند پرگابالین و گاباپنتیین
استفاده از داروهای شل‌کننده عضلات مانند متوکاربامول و باکلوفن
آب درمانی
تزریق داخل مفاصل ستون مهره‌ها
فیزیوتراپی
ورزش و نرمش‌های دیسک کمر
روش‌های باز عمل جراحی دیسک کمر
آندوسکوپی
جراحی لیزر
بهترین ورزش و نرمش‌های دیسک کمر کدامند؟
در این بخش از مقاله به ورزش‌هایی اشاره می‌کنیم که برای کاهش درد یا جلوگیری از بروز دیسک کمر مناسب هستند.
حرکت کبری: رو به شکم خوابیده و با فشار کف دست بر روی زمین سعی کنید نیم‌تنه را بالا بیاورید و 30 ثانیه در این وضعیت بمانید (باید سر را راست نگاه دارید).
حرکت گربه شتر: چهار دست و پا روی زمین قرار گرفته و ابتدا ستون فقرات خود را به سمت بالا گرد کرده و به سقف نگاه کنید. سپس یک نفس عمیق کشیده و تا جای ممکن در کمر خود قوسی به سمت پایین ایجاد کرده و همزمان به پاهای خود نگاه کنید.
حرکت کشش چرخشی کمر: روی زمین دراز بکشید و دست‌ها را به طرفین باز کنید. دست راست را بر روی زانوی چپ قرار داده و با چرخش کمر، زانوی چپ را به سمت راست بکشید. همین حرکت را پای مخالف نیز انجام دهید.
حرکت کشش عضلات همسترینگ: به پشت بخوابید و کف پاها را بر روی زمین قرار دهید. دست‌ها را زیر زانوی پای راست حلقه کرده و به آرامی پا به سمت صورت خود بکشید. همین حرکت را برای پای چپ نیز انجام دهید.
حرکت پل زدن: به پشت دراز بکشید و دست‌ها را در امتداد بدن قرار دهید. کف پاها را بر روی زمین گذاشته و با فشار آوردن به کف پا و سرشانه‌ها، تا جای ممکن لنگ خود را از روی زمین بلند کنید.
تفاوت دیسک کمر و گرفتگی عضلات چیست؟
اسپاسم کمر یا گرفتگی عضلات کمر و گردن، به عبارتی همان انقباض عضلات در این دو ناحیه است. بنابراین هر دلیلی اعم از استرس یا سبک زندگی غلط می‌تواند باعث انقباض، سفت شدن و حتی برجسته شدن عضلات این نواحی شود. گرفتگی عضلات گاهی علائمی شبیه به علائم دیسک کمر دارد و به همین دلیل نیز برخی از افراد نگران می‌شوند.
تفاوت دیسک کمر و گرفتگی عضلات توسط پزشک قابل تشخیص بوده و برای این کار نیز از روش‌های مختلفی استفاده می‌کند. در ادامه به معرفی چند روش تشخیص دیسک کمر از اسپاسم عضلات اشاره می‌کنیم:
عکسبرداری با اشعه ایکس
اسکن توموگرافی کامپیوتری یا سی‌تی‌اسکن (CTA)
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی یا MRI
الکترومیوگرافی یا EMG
میلوگرام یا روش تزریق ماده به کانال ستون فقرات
کمردرد، درد سیاتیک، اسپاسم عضلات و دیسک کمر و گردن، همگی از جمله بیماری‌هایی هستند که به دلیل انجام حرکات غلط در طول روز و عدم تحرک بروز می‌کنند. اما هر کدام از این مشکلات دلایل و علائم خاص خود را دارند و در نتیجه تفاوت دیسک کمر و گرفتگی عضلات و درد سیاتیک بسیار است. یکی از روش‌ها برای کاهش درد، استفاده از محصولات طبی مانند کمربند طبی، پشتی طبی و بالشت‌های تیوپی است. شما برای کاهش درد دیسک کمر چه اقداماتی انجام می‌دهید؟