زانو یکی از مفصل‌های مهم بدن است که بروز هرگونه آسیب و مشکلی در آن، حرکت کردن را دشوار و در برخی موارد غیرممکن خواهد کرد. بسیاری از افراد به دلیل وزن بالا دچار زانودرد هستند، اما آنچه که ما در این مقاله به آن خواهیم پرداخت چیزی فراتر از یک درد ساده و گذراست.
پارگی رباط صلیبی مشکلی شایع در ورزشکاران و افرادی است که حرکات سریع و ناگهانی انجام داده و از عواقب آن بی‌خبر هستند. عوامل زیادی باعث کشیدگی و پارگی رباط زانو می‌شوند که با آگاهی و پیشگیری از آن‌ها، درد را تجربه نخواهید کرد.
رباط صلیبی چیست؟
زانو یک مفصل لولایی بزرگ است که از استخوان، رباط، غضروف و تاندون تشکیل شده است. مفصل زانو دارای لیگامان‌هایی (رباط‌هایی) قوی است که استخوان‌های ران، ساق و کشکک را به هم متصل می‌کنند.
رباط صلیبی، یکی از 4 رباط اصلی زانو است که دارای بافتی طنابی به ضخامت یک انگشت بوده و به صورت مورب وسط زانو قرار گرفته است. رباط صلیبی زانو که در اصطلاح علمی به آن ACL گفته می‌شود، وظایف زیر را برعهده دارد:
اتصال دو استخوان اصلی پا (استخوان ران یا Femur و استخوان دُرشت‌نی یا Tibia)
محدود کردن حرکت استخوان دُرشت‌نی به سمت جلو
چرخش داخلی استخوان دُرشت‌نی در زمان صاف کردن زانو
جلوگیری از حرکت استخوان ران به سمت عقب و روی دُرشت‌نی ثابت در یک زنجیره حرکتی بسته یا به عبارتی دیگر جلوگیری از لغزش استخوان دُرشت‌نی در مقابل استخوان ران
لیگامان یا رباط‌های دیگر زانو علاوه بر لیگامان متقاطع قدامی یا رباط صلیبی (ACL) شامل رباط متقاطع خلفی (PCL)، رباط کلترال خارجی (LCL) و رباط کلترال داخلی (MCL) هستند.
علائم پارگی یا کشیدگی رباط صلیبی
بسیاری از افرادی که دچار آسیب در ناحیه زانو و رباط‌ها می‌شوند، در زمان حادثه، صدای ضربه‌ای محکم و ناگهانی و صدا دادن زانوی خود را خواهند شنید.
اما در موارد جزئی‌تر، کشیدگی و پارگی رباط‌های زانو ممکن است تنها با احساس درد شدید، توم و ناتوانی در حرکت همراه باشد. از دیگر علائم پارگی یا کشیدگی رباط زانو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
زانو درد شدید و احساس درد در پشت زانو
کبودی و سفتی زانو
بی‌ثباتی و ناپایداری زانو یا احساس خالی کردن زانو
ورم شدید
حساسیت در زمان لمسِ خط مفصل زانو
احساس درد شدید در پای آسیب‌دیده هنگام راه رفتن
ناتوانی در استفاده از پای آسیب‌دیده برای راه رفتن و دیگر حرکات
از دست دادن بخشی یا تمام دامنه حرکتی زانو
علت پارگی رباط زانو
پارگی رباط صلیبی بیشتر در بین ورزشکاران رخ داده و علت اصلی آن نیز تغییر مسیر ناگهانی و سریع پا است. تقریباً نیمی از آسیب‌های رباط صلیبی قدامی با آسیب‌دیدگی غضروف مفصل زانو، مینیسک زانو و دیگر لیگامان‌ها همراه خواهد بود.
برخی از مطالعات نشان داده‌اند که آسیب‌دیدگی یا پارگی رباط صلیبی در ورزشکاران زن، بیشتر از ورزشکاران مرد است. علت اصلی این موضوع، نحوه قرارگیری لگن خاصره و اندام‌های تحتانی در زنان و شُل‌تر بودن رباط در زنان است.
پارگی رباط‌های زانو در بیشتر مواقع به دلیل انجام فعالیت‌های سنگین و ناگهانی و اعمال فشار بیش از حد روی لیگامان‌های صلیبی قدامی و خلفی رخ می‌دهد. حرکات زیر جزو اصلی‌ترین علت پارگی رباط زانو هستند:
حرکت ساق پا روی استخوان ران
کشیدگی بیش از حد و باز شدن رباط زانو
پیچش سریع و ناگهانی رباط زانو یا پیچ خوردن زانو
پایین آوردن سرعت دویدن به صورت کاملاً ناگهانی
وارد آمدن ضربه مستقیم به زانو
تعویض و تغییر ناگهانی وزن بدن از روی یک پا به پای دیگر
فرود آمدن غلط به همراه خم شدن زانو در زمان پریدن
تصادفات
مواردی که در بالا به آن‌ها اشاره کردیم همگی از دلایل کشیدگی رباط زانو ACL و دیگر رباط‌ها هستند. شاید این موارد ساده و پیش‌وپا افتاده به نظر برسند، اما می‌توانند به پارگی رباط‌های زانو و آسیب‌های جدی ختم شوند.
روش‌های تشخیص پارگی رباط صلیبی
زمانی‌که فرد علائم پارگی رباط صلیبی را دارد، پزشک از روش‌های تشخیصی مختلفی برای تعیین میزان آسیب و درمان زانودرد کمک می‌گیرد.
انجام تست‌های بالینی مانند تست ADT و تست لاچمن
انجام MRI برای تعیین میزان آسیب
آرتوسکوپی و مشاهده مستقیم پارگی رباط
رادیوگرافی و بررسی وضعیت شکستگی زانو
روش‌های درمان کشیدگی رباط خارجی زانو
کشیدگی و پارگی رباط‌های زانو همواره با دردهای شدیدی همراه هستند و اولین اقدام پس از تشخیص دقیق بیماری، درمان زانو درد خواهد بود. روش‌های درمانی به دو دسته کلی درمان جراحی و غیرجراحی تقسیم می‌شوند که در ادامه به بررسی آن‌ها خواهیم پرداخت.
روش‌های درمانی غیرجراحی
پزشک متخصص پس از تعیین میزان آسیب، نوع درمان را مشخص می‌کند. در بیشتر مواقع ترجیح بر این است که ابتدا با روش‌های غیرجراحی اقدام به درمان شود و تنها در صورتی که آسیب‌دیدگی رباط صلیبی بسیار جدی باشد اقدام به عمل جراحی شود.
درمان رباط صلیبی با طب سنتی
فیزیوتراپی، ورزش درمانی و حرکات اصلاحی
آب درمانی رباط صلیبی
تزریق گاز ازون
تزریق PRP یا پلاسمای غنی از پلاکت
تزریق استروئید
استفاده از لوازم طبی مانند زانوبند
استفاده از بریس
مصرف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی
درمان جراحی پارگی رباط صلیبی
عمل جراحی بازسازی رباط صلیبی، تقریباً 1 ساعت زمان می‌برد و پس از آن نیز بیمار باید حدود یک هفته از بریس زانو و پس از باز کردن بریس نیز از عصا برای راه رفتن استفاده کند.
در این زمان توصیه می‌شود از محصولات طبی مخصوص زانو مانند زانوبند چهار فنره استفاده شود. بهتر است تا 3 ماه پس از عمل جراحی که به عبارتی طول درمان عمل رباط صلیبی است، از انجام فعالیت‌های ورزشی سنگین خودداری کنید.
در برخی موارد درمان جراحی عوارض زیر را در پی داشته خواهد داشت:
تورم
بی‌حسی
درد
آسیب بافت جایگزین
عملکرد ضعیف رباط جدید تا چند ماه
کشیدگی و پارگی رباط صلیبی بیشتر به دلیل انجام حرکات ناگهانی و غیراصولی رخ می‌دهد، بنابراین یکی از بهترین راهکارها برای پیشگیری از بروز این مشکل، انجام حرکات ورزشی زیر نظر مربی و خودداری از اعمال فشار ناگهانی و شدید روی زانو است. اگر بنا به هر دلیلی دچار کشیدگی و پارگی رباط صلیبی شدید، پیشنهاد می‌کنیم از حرکت دادن زانو خودداری کرده و تا زمان رسیدن به مرکز درمانی از زانوبند چهارفنره استفاده کنید. از نظر شما بین درمان جراحی و روش‌های غیرجراحی، کدامیک برای رفع مشکل کشیدگی رباط زانو بهتر است؟